Voor de goede orde: toeval is een begrip dat valt onder de statistiek - als tegenhanger van stochastische waarschijnlijkheid - dan wel onder de filosofie.
Voor wat betreft statistiek is dit een simpel hanteerbaar begrip: alles wat niet volgt uit waarschijnlijkheid- of kansberekening, verklaren wij uit de storingsterm Toeval.
Simpel voorbeeld: scoren wij uit 100 worpen met een dobbelsteen 100 maal de zes, dan heet dit Toeval.
Deze gebeurtenis is dermate onwaarschijnlijk - de kans hierop is 1 op 6, tot de macht 100 - dat toeval ook wel word beschreven als onwaarschijnlijkheidsfactor.
In het meetbare domein mogen wij dan ook stellen dat toeval niet bestaat, al kan het wel degelijk voor komen.
Wij spreken dan van een onwaarschijnlijke gebeurtenis.
In het domein van de filosofie wordt het al een stuk lastiger.
Hier is Toeval vaak te beschrijven als een vorm van het ruimere begrip onbepaalde oorzaak, waaronder wordt verstaan iedere gebeurtenis die onbedoeld, ongericht of ongestructureerd het plaatsvinden van een andere gebeurtenis bepaalt.
We zien al: we praten hier over alles behalve een sluitende definitie.
Het enige wat hieruit valt te destilleren, dat het - in sommige gevallen - onmogelijk is, om een uitspraak te doen over de uitkomst van bepaalde gebeurtenissen; dit dan in termen van oorzaak en gevolg.
We moeten dan ook al rap concluderen, dat we hier te maken hebben, met samenloop van omstandigheden.
Men mag zich dan ook afvragen, of Toeval hier een rol speelt.
Uit de deterministische leer volgt, dat alles van te voren is bepaald, en dat alles met een vooropgestelde bedoeling plaatsvindt; dit werkte in ieder geval prima, in het domein van de exacte wetenschap.
Hier hebben wij onder meer ons beeld van God aan over gehouden; de Mens wikt, God beschikt.
Om het de Mens wat makkelijker te maken, heeft God de mens voorzien van Vrije Wil; dan zou hij beter kunnen kiezen tussen Goed en Kwaad; yeah, right.
Concluderend, mogen we stellen, dat God het Toeval wilde uitbannen door de Mens de beschikking te geven over een besef van Go(e)d en Kwaad; of dit is gelukt, waag ik te betwijfelen.
Geef een Mens Vrije Wil, en het wordt meestal een bende; trouwens Vrije Wil bestaat niet (zie een ander stukje); daarnaast hebben de meeste mensen geen idee wat goed voor ze is, God of niet.
Mensen zijn een zeer lastig studie-object, voor het waarnemen van oorzaak en gevolg.
Dan is daar de quantum-mechanica; hierbij is vast gesteld dat het gedrag van een deeltje zich in zoverre laat voorspellen, dat het wordt beïnvloed door de waarneming hiervan.
In Hollands: kijken we niet, dan gedraagt het zich normaal, en anders gaat het 'anders doen'.
Als God gelijk had gehad, dan zou dit onmogelijk zijn.
Tegenstanders van het determinisme hebben hieruit afgeleid, dat het dat het voor de waarnemer in deze zin onmogelijk is om een volledige voorspelling te doen en dat het volledig voorspelbare universum (volgens de moderne fysica) voor de mens niet bestaat.
Aansluitend hebben zij zowel God, als het begrip Toeval, de nek omgedraaid.
In de biologie wordt Toeval beschreven als de notie, dat de loop der dingen geschiedt zonder doelmatigheid; dit is de kern van de evolutie-leer.
Dit is volstrekt iets anders dan het toeval zoals bekend in andere natuurwetenschappen.
In de psychologie (o.a. Jung) wordt uitgegaan van de notie dat er soms 'toevallige' reeksen gebeurtenissen plaats vinden die toch een of andere verborgen relatie met elkaar lijken te hebben.
Dit verschijnsel wordt synchroniciteit genoemd.
Wij mensen zeggen: Uitzonderingen bevestigen de Regel.
Het is niet toevallig, dat wij dit vinden.
Ik sta er niet van te kijken; wij mensen scharen alle gebeurtenissen die wij niet kunnen zien aankomen, onder Toeval.
Dat zegt meer over ons waarnemingsvermogen, dan over de waarschijnlijkheid der dingen.
Wat wij mensen Toeval noemen zijn vaak ongewenste gebeurtenissen.
Voor de Mens bestaat Toeval dan ook niet.
Wij zijn Wensdenkers; wij noemen Toeval, Domme Pech.
Toeval is een menselijke nooduitgang, voor als het mis gaat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten