Als rechtgeaard amateur-wetenschapper zal ik meteen de koe bij de horens vatten.
Ik zeg van niet; er bestaat niet zoiets als Vrije Wil, althans niet in letterlijke zin.
Ik geloof niet dat enige diersoort - noch de mens - beschikt over het vermogen, zelf te bepalen wat het Wil.
Sterker nog: ik durf te beweren dat niets - of niemand - ook maar iets heeft te willen.
Wij worden gedreven door de omstandigheden; Evolutie heet dat, met een duur woord.
Om dit aan te tonen, kan ik een simpel semantisch experiment uitvoeren.
Als er al iets bestaat als Vrije Wil, dan is er dus kennelijk ook Onvrije Wil; anders zouden we het onderscheid niet hoeven maken. Dan zouden we kunnen spreken van Wil, zonder meer.
Als er dus al iets is als Onvrije Wil, wat is dat dan? Heb je iets te Willen, als het Onvrij is?
Het lijkt mij van niet; we moeten dus vaststellen, dat deze begrippen in zich al conflictueus zijn.
Vrijheid heeft kennelijk weinig te maken met Wil; er is geen aantoonbare correlatie.
Een andere manier om het concept van Vrije Wil onderuit te halen, is het Bewijs vanuit het Ongerijmde.
Als men kan bewijzen, dat het tegengestelde - de negatie - van de oorspronkelijke stelling aannemelijk valt te maken, of domweg valt te bewijzen, dan ligt de oorspronkelijke stelling op zijn gat.
Kunnen wij bewijzen, dat Vrije Wil niet bestaat - de negatie - of dat Onvrije Wil bestaat?
Wij hebben hierboven al gezien, dat dit lastig wordt; ik zal niettemin een poging ondernemen.
Schrandere lezertjes hebben het al begrepen: wij lopen hier vast op de verwarring tussen de begrippen Wil en Keuze. Dit geheel wensdenken wij dan te combineren met begrippen als Vrijheid, of Onvrijheid.
Een begrip als Vrije Keuze lijkt makkelijk: men is dan vrij om te kiezen.
Het begrip Keuze behelst de aanwezigheid van meerdere opties: Multiple Choice.
Vrije Keuze bestaat dus wel degelijk, als laat het wel de mogelijkheid open tot Fout Kiezen.
Kort door de bocht, mogen wij stellen dat het begrip Keuze in zich al Onvrij is; anders werden wij immers nooit voor enige Keuze gesteld. Alles zou dan - in de ideale situatie - vanzelf goed gaan.
Iedereen met enige levenservaring zal met mij eens zijn, dat dit niet het geval is.
Wij moeten continu keuzes maken - dit is in zich al Onvrij - en hebben geen idee van de afloop.
Zelfs kansrekening is hier ontoereikend; je weet nooit hoe het uitpakt.
Niet zelden nemen wij faliekant verkeerde beslissingen, alleen al omdat we zouden moeten kiezen.
Het is helder: Vrije Keuze bestaat niet, hoe graag we ook zouden Willen, of Wensen.
Als we al iets hebben te kiezen; dit vooropgesteld.
Oplettende lezertjes ontwaren hier een volgende spraakverwarring: de begrippen Willen en Wensen. Wij mensen zijn sterk in wensdenken. Daarom zijn we als soort, vermoedelijk, ook zo "ver gekomen".
Een begrip als Wensen is - vanuit menselijk perspectief - makkelijk te verklaren.
Het staat een ieder Vrij, van alles te Wensen; het begrip Onvrije Wens is bijna niet voor te stellen.
Zelfs de wens om dood te gaan - vrijwillige euthanasie - is nog steeds Vrijheid.
Wat wij mensen wensen, is meer waard dan Wil en Keuze bij elkaar opgeteld.
Daar ligt onze vrijheid, en daar ligt onze kracht.
Maar wat is dan Wil?
Dat is simpel, geachte lezers: Wil is de innerlijke kracht, die ons tot dit alles drijft.
Dit zit bij ons ingebouwd; wij moeten voort, wij vluchten voorwaarts.
Waar wij vervolgens terechtkomen, dat zien wij dan wel weer; wij hebben onswensdenken.
Dat heeft niets te maken met Vrijheid, of het hebben - dan wel maken - van Keuzes.
De Wil is de natuurkracht die ons drijft, of we het willen of niet.
Dank u voor de aandacht.
Huiswerk voor volgende week: wat wil je later worden?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten